ΟΙ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΕΣ ΑΘΕΪΣΤΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ

 ΤΟΥ 19^ου ΑΙΟΝΑ

Αθεϊσμός ή Αθεΐα Ονομάζεται η οντολογική θέση που απορρίπτει την ύπαρξη του Θεού.

Περιλαμβάνει τις απόψεις εκείνων που δεν έχουν πιστή στην ύπαρξη θεοτήτων.

 «Ανθρωπιστική» αθεΐα του Λούντβιχ Φώυερμπαχ

 

 

Ήταν Γερμανός φιλόσοφος και ανθρωπολόγος.

Στράφηκε στη φιλοσοφία παρακολουθώντας τα μαθήματα του Χέγκελ

Το αθεϊστικό του σύστημα ονομάστηκε «ανθρωποθεϊσμός», γιατί θέτει ως κέντρο της φιλοσοφικής θεωρίας του τον άνθρωπο, όπως είναι και φαίνεται και ζει σε σχέση με τους άλλους. Η έννοια του Θεού είναι πλασματική και νοείται ως αυτοπροβολή του ανθρώπου προς τα έξω. Ο λόγος για το Θεό είναι λόγος για τον άνθρωπο. Επομένως, λέγοντας Θεολογία εννοούμε την ανθρωπολογία. Κάθε θρησκεία για το Φώυερμπαχ είναι μια μορφή αυτολατρείας του ανθρώπου.

Η σκέψη του επέδρασε στην ανάπτυξη της μαρξιστικής διαλεκτικής. Έγινε γνωστός κυρίως για την επίδραση που άσκησε στον Μαρξ και για την ανθρωπολογική ερμηνεία του τής θεολογικής σκέψης, με επίκεντρο τον άνθρωπο. Υποστήριξε ότι ιδιότητες τού Θεού όπως η παντογνωσία, η δικαιοσύνη και η αγάπη αποτελούν αντανάκλαση αντίστοιχων αναγκών της ανθρώπινης φύσης. Επίσης, προώθησε την άποψη ότι η αντίληψη ότι ο Θεός υπάρχει ανεξάρτητα από την ύπαρξη τού ανθρώπου, οδηγεί στην πίστη στην αποκάλυψη και στα μυστήρια, τα οποία αποτελούν στοιχεία ενός ανεπιθύμητου θρησκευτικού υλισμού.

Ασπάζεται την Ουμανιστική Θεωρία  <<ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ >> είναι κοσμική φιλοσοφία που υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος για τη ζωή του και την ποριά της, κάθε ζωντανός οργανισμός άνθρωπος, ζώο, φυτό υπάρχει από καθαρά φυσικούς νομούς. Ο ουμανισμός δεν δέχεται την πιθανότητα μεταθανάτιας ζωής, κάθε άνθρωπος ζει μοναχά μια φορά και δεν διαχωρίζεται σε σώμα και ψυχή.

 

Μηδενιστική αθεΐα με εκπρόσωπο το μηδενιστή φιλόσοφο Φρ. Νίτσε  που είχε επηρεαστεί από το Φόιερμπαχ.

 

Ο Φρειδερίκος Βίλχελμ Νίτσε  ήταν σημαντικός Γερμανός φιλόσοφος, ποιητής, συνθέτης και φιλόλογος. Έγραψε κριτικά δοκίμια πάνω στην θρησκεία, την ηθική, τον πολιτισμό, την φιλοσοφία και τις επιστήμες, δείχνοντας ιδιαίτερη κλίση προς την χρήση μεταφορών, ειρωνείας και αφορισμών.

Ο Νίτσε ήταν σφοδρός πολέμιος του Χριστιανισμού, γιατί διακήρυττε ότι ήταν θρησκεία των αδυνάτων και των ταπεινών. Στη θέση του Θεού τοποθέτησε τον «υπεράνθρωπο», γιατί πίστευε ότι αυτός είναι ο ιδανικός τύπος ανθρώπου που θα επικρατήσει με τη δύναμή του. Η διδασκαλία του για τον «υπεράνθρωπο» στηρίζεται στο βιολογικό υλισμό και στην έννοια της επικράτησης του βιολογικά ισχυρού. Ο «υπεράνθρωπος», επομένως, είναι ο άνθρωπος της δύναμης, που επικρατεί επί των αδυνάτων χωρίς οίκτο, που πολεμά ό,τι είναι αδύναμο ή μέτριο. Στα πλαίσια της φιλοσοφίας του «υπερανθρώπου» περιφρονούνται όλες οι αρετές, γιατί φανερώνουν αδυναμία.

Ο Αδόλφος Χίτλερ βασίστηκε στα νιτσεϊκά έργα για να οικοδομήσει τη θεωρία του εθνικοσοσιαλισμού ή ναζισμού. Το πρότυπο της Αρείας φυλής βασίστηκε πάνω στον Υπεράνθρωπο. Ο Νίτσε όμως, καθώς φαίνεται και μέσα από τα έργα του, υπήρξε δριμύτατος επικριτής τόσο των εθνικιστικών, όσο και κάθε αντισημιτικών τάσεων.

Ο Νίτσε προέβλεψε ότι τα έργα του θα παρερμηνευτούν και ότι δύσκολα θα υπάρξει κάποιος που θα τα κατανοήσει σε βάθος. Ο ίδιος θα πει: «Αυτό που κάνουμε δεν το καταλαβαίνουν ποτέ, μα μονάχα το επαινούν ή το κατηγορούν».

«Ο Θεός είναι νεκρός. Εμείς οι χριστιανοί τον σκοτώσαμε... Τι είναι αγαθό; Αυτό που ανυψώνει στον άνθρωπο τη δίψα της δύναμης και τον κάνει ισχυρό στη θέληση για να αποκτήσει δική του δύναμη. Τι είναι κακό; Αυτό που προέρχεται από την αδυναμία. Γι' αυτό οι αδύνατοι και οι δυστυχισμένοι πρέπει να εξαφανίζονται. Αυτό πρέπει να είναι το πρώτο αξίωμα για την αγάπη του ανθρώπου προς τους ομοίους τον. Μονάχα έτσι ανυψώνεται ο άνθρωπος σε υπεράνθρωπο, που έχει προορισμό να εξαφανίσει όλους τους αδύνατους και μάλιστα χωρίς οίκτο και έλεος» .

Απόσπασμα από τον «Υπεράνθρωπο» του Νίτσε.

ΚΑΡΛ ΜΑΡΞ

Κοινωνικοπολιτική Αθεΐα

Ο Καρλ Χάινριχ Μαρξ  ήταν Γερμανός φιλόσοφος, κοινωνιολόγος, ιστορικός, πολιτικός οικονομολόγος και θεωρείται ως θεμελιωτής του κομμουνισμού. Ασχολήθηκε με πολλά ζητήματα ως φιλόσοφος και δημοσιογράφος. Είναι κατ' εξοχήν γνωστός για την ανάλυση της ιστορίας σε όρους ταξικής πάλης, η οποία συνοψίζεται στη θεωρία ότι τα συμφέροντα των κεφαλαιοκρατών και των εργαζομένων είναι διαμετρικά αντίθετα μεταξύ τους. Η αθεϊστική διδασκαλία του Κ. Μαρξ πηγάζει από το διαλεκτικό και ιστορικό υλισμό, που δέχεται ότι η ιστορική και η κοινωνική πορεία του ανθρώπου ακολουθεί το εγελιανό σχήμα «θέση - αντίθεση - σύνθεση». Αυτό σημαίνει ότι ο επαναστατικός σοσιαλισμός ως αντίθεση στο κατεστημένο, τη θέση, θα οδηγήσει στην αταξική κοινωνία, μετά από σφοδρή σύγκρουση και πάλη των τάξεων, στην κατάκτηση της κοινωνικής ισότητας, δικαιοσύνης και ευτυχίας των λαών. Η θρησκεία, έγραφε, είναι συνέπεια μόνο της κοινωνικοοικονομικής αλλοτρίωσης του ανθρώπου και των αντίστοιχων με αυτές συνθηκών ζωής• είναι δημιούργημα της αυταπάτης του ανθρώπου, που εκφράζει τη δυστυχία και την αθλιότητά του. Η θρησκεία είναι το όργανο εκμετάλλευσης των φτωχών και αδυνάτων από τους πλούσιους και δυνατούς. Την ονόμασε «όπιο του λαού», ο οποίος, όταν εξασφαλίσει τις προϋποθέσεις της ευτυχίας του με τη δημιουργία της αταξικής κοινωνίας, θα διαγράψει αυτόματα και τη θρησκεία από τη ζωή του.

«Η θρησκεία είναι ο στεναγμός της καταπιεσμένης πλάσης, η καρδιά ενός άκαρδου κόσμου, καθώς και το πνεύμα απνευματικών συνθηκών... Είναι το όπιο του λαού».

Καρλ Μαρξ

Ψυχαναλυτική αθεΐα

Εισηγητής της είναι ο ψυχαναλυτής

Σίγκμουντ Φρόυντ

Ήταν ένας από τους θεμελιωτές της ψυχολογίας του βάθους. Συνέβαλε αποφασιστικά στη διερεύνηση του υποσυνειδήτου και στην ψυχαναλυτική ερμηνεία των ονείρων. Δεχόταν ότι η ψυχανάλυση δεν έχει ως συνέπεια την αθεΐα, αλλά ο ίδιος διακήρυττε ότι ήταν άθεος. Σύμφωνα με την ψυχαναλυτική θεωρία του η θρησκεία πηγάζει από την ανάγκη του ανθρώπου να αμυνθεί απέναντι στις υπέρτατες δυνάμεις της φύσης και της μοίρας, τις οποίες προσωποποιεί. Λόγω αδυναμίας αντιμετώπισης τους δημιουργεί δεσμούς εξάρτησης και υποσυνείδητα τους δίνει τη δεσπόζουσα μορφή του αυστηρού πατέρα της πρωτόγονης περιόδου της ανθρωπότητας. Έτσι η μορφή του πατέρα, κατά το Φρόυντ, έγινε το πρότυπο, σύμφωνα με το οποίο οι μετέπειτα γενεές σχημάτιζαν την εικόνα τους για το Θεό. Όποιος, λοιπόν, πιστεύει στο Θεό, σε όλη τη ζωή του παραμένει εξαρτημένος, βρίσκεται σε μόνιμη νηπιακή κατάσταση. Για να ωριμάσει, οφείλει να απεξαρτηθεί απορρίπτοντας την πίστη στο Θεό.